Balkan muhabiri
BBCSessizlik, guttural bir çığlık ile paramparça olur. Bir grup insan toprağın içinden elenen yere süzülür. Bunlardan biri ortaya çıkardıkları bir saat tutuyor; diğeri, bir sandal.
Saraybosna Savaş Tiyatrosu’ndaki sahnede sahne, Srebrenica Flowers’ın dünya prömiyerindeki seyircilere rahatsızlık duyuyor. Oyun, sadece Temmuz 1995’teki olayların korkunç gerçekliğini yansıtıyor – aynı zamanda Bosna ve Hersek’teki onlarca yıllık çözülmemiş keder ve bölümler.
Srebrenica katliamı, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da işlenen en kötü savaş suçu olmaya devam ediyor. Bosnalı-Serb güçleri, çoğunlukla Müslüman olan binlerce Bosnaak’ın Birleşmiş Milletler’in korunması altında olduklarına inanarak sığındığı Bosna’nın doğu Bosnaik’teki Srebrenica’yı aştı.
Bunun yerine, Hollandalı askerler, Bosnalı-Serb Basic Ratko Mladić, birliklerini kadınları ve en küçük çocukları çoğunluğa taşıma için otobüslere yerleştirmeye yönlendirirken bir kenara bırakıldı. Daha sonra, sonraki günlerde, yaklaşık 8.000 kişinin sistematik cinayetini denetledi – çoğu, ancak hepsi erkek ve erkekler değil.
Saraybosna Savaş TiyatrosuMladić’in birlikleri cesetleri toplu mezarlara attı. Ancak daha sonra, suçlarını örtbas etmek için, daha sonra kalıntıları birden fazla bölgede yeniden canlandırdılar.
Sonuç olarak, vücut parçaları birden fazla mezar boyunca dağıtıldı ve kurbanların aileleri için sonsuz acıya neden oldu. DNA testi binlerce ailenin aile üyelerini eski BM üssüne bitişik Potočari Mezarlığı’na gömmesine yardımcı olmasına rağmen, birçoğu hala akrabalarının kalıntılarını arıyor.
Diğerleri, Srebrenica çiçeklerindeki sahnelerde gösterildiği gibi, giyim veya kişisel eşyaların artıkları yoluyla vücut parçalarını tanımlayabilmiştir.
Oyun aynı zamanda çağdaş Bosna -Hersek’teki görünüşte derinleşen bölümleri de yansıtıyor. Saraybosna’daki seyirciler, oyuncu ve mürettebata ayakta alkışlarken, çoğunluk-Serb Republika Srpska’da, siyasi liderler, Mladić’in Lahey’deki uluslararası bir mahkemede suçlu mahkumiyetinin ve Bosnian-Serban Karadž’daki suç konusundaki mahkumiyete rağmen, soykırımın Srebrenica’da gerçekleştiğini tekrar tekrar inkar ediyor.
Saraybosna Savaşı Tiyatrosu’nun baş aktrisi olan Selma Alispahić, Bosnia’nın çatışmasından eski bir mülteci olan Saraybosna Savaşı Tiyatrosu’nun baş aktrisi Selma Alispahić, “30 yıl geçtiğinde duyularımıza geleceğimizi düşündüm.”
Diyerek şöyle devam etti: “İnsanlar uluslararası mahkemelerde bile birçok kez kanıtlanmış gerçeği kanıtlamaktan yoruluyorlar. Nefretin ve gerçeklerin döndürülmesinin hikayesi sadece savaştan kâr eden ve bugün servetlerini korumak isteyen suçlulara hizmet ediyor.”
Soykırım inkar, ülkenin bölümlerinin tek belirtisi değildir. Dayton Barış Anlaşması, katliamdan sadece dört ay sonra savaşa son verdi. Ama aynı zamanda Bosna ve Herzegovina’yı etnik gerekçelerle iki “varlığa” ayırdı. Çoğu Bosnaiaks ve Hırvat federasyonda yaşarken, Sırpların çoğunluğu Republika Srpska’da.
Üç ana etnik grubun her biri için bir başkanlık üyesi olan devlet düzeyinde bir hükümet de var. Ancak gücün çoğu varlık düzeyinde yatıyor.
Son aylarda, Republika Srpska’nın başkanı bu yaramazlık yapmak için sömürüyor. Milorad Dodik, yargı da dahil olmak üzere çok sayıda ulusal kurumdan çekilmek için mevzuattan geçiyor. Bu onu Bosna’nın Uluslararası Yüksek Temsilcisi olan Bosna’nın nihai gücü ile çatışmaya getirdi.
Bu pozisyonun şu anki sahibi Christian Schmidt, ilgili yasaları iptal etti. Ancak Dodik bu kararları tanımayı reddetti.
Bu yılın başlarında bir mahkeme, yüksek temsilcinin kararlarını göz ardı ettiği için onu bir yıl hapse mahkum etti. Karar şu anda temyiz altında.
Bir “yedek polis gücü” kurma mevzuatı da dahil olmak üzere daha fazla maskara ortaya çıktı. Aynı terminoloji, Bosna’nın çatışması sırasında katil Sırp milisleri için kullanıldı.
Schmidt, “Bu tehlikeli, 1990’ları deneyimleyenlerin anısı ile oynuyor” diyor.
“Siyasi sınıfın sorumsuz kısmını bununla oynarken görüyorum. Uluslararası toplumun askeri düzeyde açık bir şekilde varlığına ihtiyacımız var – bu yüzden eufor [the EU peacekeeping force] İnsanlara barışçıl bir şekilde desteklenecekleri vaat ederek daha fazla sorumluluk alır. “
Saraybosna’nın merkezinde, Srebrenica katliamının yıldönümünün hatırlatıcılarını kaçırmak zor. Yüzlerce insan, anma sırasında Potočari Mezarlığı’na gömülecek olan yakın zamanda tanımlanan yedi kurbanın kalıntısını taşıyan konvoya saygılarını ödemek için dökülen yağmurda şemsiyeler altında toplandı. Şehrin alışveriş merkezlerinin dışında, video ekranları yoldan geçenlere “Srebrenica’yı Hatırla” yapmaya teşvik ediyor.
Ancak yolun sadece 15 dakika kadar, Doğu Saraybosna’da katliam için halka açık bir referans yok. Kiril senaryo işaretleri ve Jelen bira şemsiyeleri bunun Republika Srpska olduğunu gösteriyor. Ve varlık hükümetinin binasında, anma törenleri için çok az coşku var.
Gerçekten de, Dodik’in SNSD partisinin önde gelen bir üyesi olan devlet düzeyinde Dış Ticaret Bakanı Saša Košarac, Srebrenica’nın bölümleri derinleştirmek ve uzlaşmayı önlemek için kullanıldığını iddia ediyor.
“Bu ülkede, Bosnaiaks, Hırvatlar ve Sırplar öldürüldü – ve üç tarafta da suçlar işlendi. Geleceği düşünürken, tüm faillerin, her taraftaki sorumlu tutulması önemlidir.” Diyor.
“BosnaiKs sadece Bosniak kurbanları hakkında konuşmakta ısrar ediyor. Srebrenica’da bir suç işlendi – Sırpları bunu reddetmiyor – ama Srebrenica ve çevresindeki Sırplara karşı suçları gösterme hakkımız var.”
Ancak binlerce insan Srebrenica ile dayanışmaya odaklanıyor. Anma arifesinde, Anıt Merkezi ve Potočari Mezarlığı zaten saygılarını ödeyen insanlarla meşguldü. Ve bisikletçi, koşucu ve motosiklet gruplarının ülkesinden gelen gelişi tezahürat ettiler.
Mirela Osmanović, bu desteğin aile üyelerinin öldüğü bölgede yaşamaya geri dönen Bosnaiaks için çok önemli olduğunu söylüyor. İki erkek kardeşinin Srebrenica’da öldürülmesinden iki yıl sonra doğdu ve şimdi Memorial Heart’da çalışıyor. Ancak son gerilimler onu sarsıldı.
Diyerek şöyle devam etti: “Republika Srpska’nın liderleri tarafından üretilen yoğun atmosfer bizi gerçekten rahatsız ediyor ve artık korunmadığımızı hissettiriyor – ve geleceğimiz için gerçekten endişeliyiz.”
“Ailem 1992’de göründüğüne baktığını söylüyor.”
Milorad Dodik için, gerginlik döngüsünü manipüle etmek, iktidarda kalma stratejisinin sadece bir parçasıdır. Ancak Srebrenica’daki insanlar için, devam eden etno-politik oyunlar sadece iyileşmeyi zorlaştırıyor.
